درمانگرو مشکل گشا

نظریه دکارت- دکارت ( 1596 - 1650م ) و پیروانش - که آنها را “ کارتزین “ می گویند - به پیروی از ارسطو مکتب جزم را اختیار کردند ولی با این تفاوت که ارسطو و پیروانش محسوسات و معقولات هر دو را معتبر و محصل یقین می دانستند و در منطق ارسطو در باب “ برهان “ استعمال معقولات و محسوسات هر دو جایز شمرده شده است ولی دکارت تنها معقولات را محصل یقین می داند اما محسوسات و تجربیات را تنها دارای ارزش عملی می داند .- دکارت برخلاف ارسطو ، در منطقی که خودش در مقابل منطق ارسطو وضع کرده ، تنها به معقولات اعتماد می کند و از تجربیات نامی نمی برد . - دکارت با آنکه به تجربه حسی اهمیت داد و خود تا اندازه ای اهل تجربه بود آن را فقط وسیله ارتباط انسان با خارج برای استفاده در زندگی مفید می دانسته نه برای کشف حقیقت . به نقل مرحوم فروغی می گوید : - “ مفهوماتی که از خارج به وسیله حواس پنجگانه وارد ذهن می شوند نمی توانیم مطمئن باشیم که مصداق حقیقی در خارج دارند و اگر هم داشته باشند یقین نیست که صورت موجود در ذهن با امر خارجی مطابقت دارد “ . - “ من از بعضی اجسام ادراک گرمی می کنم و چنین می پندارم که آنها همان گونه گرمی دارند که من در وجود خود دارم و حال آنکه آنچه را می توانم معتقد شوم این است که در ذات آتش چیزی هست که در وجود من ایجاد حس گرمی می کند اما از این احساس نباید درباره “ حقیقت اشیاء “ عقیده اتخاذ کنم زیرا ادراکات حسی در انسان تنها برای تمیز سود و زیان و تشخیص مصالح وجود است و وسیله دریافت حقایق نیست “ . - دکارت از احوال جسم فقط شکل و بعد و حرکت را که به عقیده او اینها معقول و فطری هستند و از راه حس به دست نیامده اند “ حقیقی “ می داند اما سایر حالات جسم را که “ خواص ثانویه “ می نامد یک سلسله صور ذهنی می داند که در نتیجه یک سلسله حرکات مادی خارجی و ارتباط انسان با خارج و ذهن پدید می آیند ، مانند رنگ و طعم و بو و غیره . وی گفته است : - “ بعد و حرکت را به من بدهید جهان را می سازم “ . - “ دکارت معتقد بودمحسوسات انسان با واقع مطابق نیست ، فقط وسیله ارتباط بدن با عالم جسمانی است و تصویری از عالم برای ما می سازد که حقیقت ندارد ، حقیقت چیز دیگری است ، مثلا گوش آواز می شنود اما صوت حقیقت ندارد و اگر سامعه واقع را درک می کرد فقط حرکاتی از هوا یا اجسام دیگر به ما می نمود “ . - “ دکارت فقط همان مفهومات فطری را اساس علم واقعی می داند “ . - “ تصوراتی که در ذهن ماست سه قسم است : نخست “ فطریات “ یعنی صوری که همراه فکرند یا تحولات فکری یا قاعده تعقل می باشند . دوم “ مجعولات “ یعنی صوری که قوه متخیله در ذهن می سازد . سوم “ خارجیات “ یعنی آنچه به وسیله - حواس پنجگانه از خارج وارد ذهن می شود . تصورات مجعول را چون متخیله می سازد می دانیم که البته معتبر نیستند . مفهوماتی هم که از خارج وارد ذهن می شوند نمی توانیم مطمئن باشیم که مصداق حقیقی در خارج دارند ، اگر هم داشته باشند یقین نیست که صورت موجود در ذهن ما با امر خارجی مطابق باشد ، چنانکه صورتی که از خورشید در ذهن ما هست مسلما با حقیقت موافقت ندارد زیرا به قواعد نجومی می دانیم خورشید چندین هزار برابر زمین است و حال آنکه صورتش در ذهن ما به اندازه یک کف دست هم نیست “ - “ فطریات که عقل آنها را بالبداهه دریافت می نماید یقینا درست است و خطا برای ذهن در آنها دست نمی دهد ، مانند شکل و حرکت و ابعاد ( از امور مادی صرف ) و دانایی و نادانی و یقین و شک ( از امور عقلی صرف ) و وجود و مدت و وحدت ( از امور مشترک بین مادی و عقلی “ . - “ هر کس به شهود و وجدان بالبداهه حکم به وجود خویش می کند یا ادراک می نماید که مثلث سه زاویه دارد و کره بیش از یک سطح ندارد و دو چیز مساوی با یک چیز متساوی هستند “ . -دکارت در فلسفه خود در الهیات و طبیعیات ، تنها فطریات و معقولات صرفه را پایه قرار می دهد و مطابق روش منطقی مخصوص به خود سلوک کرده ، آراء و نظریات خاصی درباب نفس و جسم و خدا و اثبات لا یتناهی بودن جهان و غیر اینها اظهار می دارد .- جماعت دیگری از فلاسفه مانند لا یب نیتس و مالبرانش و اسپینوزا که بعد از دکارت آمده اند اجمالا عقیده وی را درباب محسوسات و اینکه محسوسات حقایق- نیستند و همچنین عقیده وی را درباب معقولات و فطریات و یقینی بودن آنها با اختلاف جزئی پذیرفته اند . این جماعت را از آن جهت که به معقولات غیر مستند به حس قائل هستند “ عقلیون “ می خوانند . -خلاصه عقیده این دانشمندان این است که معقولات ارزش یقینی و معرفتی دارند و اما محسوسات تنها دارای ارزش عملی می باشند .